Ύστερα από ένα μεγάλο ξεφάντωμα, το πέταγμα του χαρταετού, η λαγάνα και το βράδυ η μεγάλη κινηματογραφική πρεμιέρα της Καθαράς Δευτέρας…
Κατ’ εξοχήν κινηματογραφική μέρα για το κοινό, με ιστορία μέχρι πριν από κάμποσα χρόνια. Οι φίλοι της μεγάλης οθόνης έδιναν το ραντεβού τους στο Παλλάς και το Αττικόν, το Ρεξ και τον Ορφέα.Οι αίθουσες περίμεναν, ύστερα από μικρή κάμψη λόγω Αποκριάς, πανέτοιμες με μια μεγάλη ταινία. Έτσι απαιτούσε η παράδοση της Καθαράς Δευτέρας. ήταν  από τις πιο εμπορικές μέρες της χρονιάς με τις απαραίτητες ουρές. Η περίοδος της Σαρακοστής ξεκινούσε από την κινηματογραφική αίθουσα.

Όλα αυτά, όταν οι αίθουσες είχαν την παραδοσιακή πρεμιέρα της Δευτέρας. Τότε που το κοινό έτρεχε αμέσως την πρώτη μέρα, χωρίς να περιμένει τη γνώμη της κριτικής, την επίσης παραδοσιακή Τρίτη. Ήταν έθιμο που διατηρήθηκε αρκετές δεκαετίες και άλλαξε στις αρχές του 1980, όταν υιοθετήθηκε και στην Αθήνα η πρεμιέρα της Πέμπτης, όπως και στο εξωτερικό. Για μικρό διάστημα οι πρεμιέρες μοιράζονταν στην εβδομάδα, στην αρχή και τη μέση μέχρι να εξαφανιστεί τελειωτικά η Δευτέρα.

Σήμερα βέβαια δεν υπάρχει πρεμιέρα την Καθαρά Δευτέρα και η κάθε Δευτέρα είναι κατ’  εξοχήν μέρα νεκρή κινηματογραφικά. Το εορταστικό τριήμερο διώχνει τον κόσμο μακριά, και την ώρα που άλλοτε συνωστιζόταν στις αίθουσες, σήμερα συνωστίζεται στις εθνικές οδούς την ώρα της επιστροφής. Πριν φθάσει βέβαια η εποχή της χρεωκοπίας. Ευκαιρία όμως να θυμηθούμε ταινίες που συνδέθηκαν με την πρεμιέρα της Καθαράς Δευτέρας. Χαρακτηριστικά ελληνικές, καιρών αλλοτινών…

Οι πρεμιέρες της Λαμπέτη

Η Έλλη Λαμπέτη συνέδεσε το όνομά της, χωρίς βέβαια να το επιδιώξει με αυτές. Το λόγο είχαν οι διανομείς που παρουσίασαν σε πανελλήνια πρεμιέρα Καθαράς Δευτέρας του Μαρτίου τρεις από τις πιο γνωστές ταινίες της.

«Διαγωγή μηδέν»: Καθαρά Δευτέρα του 1949, ηρωική εποχή για τον ελληνικό κινηματογράφο. Κομεντί της Ανζερβός σε σκηνοθεσία Μιχάλη Γαζιάδη-Γιάννη Φιλίππου. Η νεαρή Λαμπέτη που  την εποχή εκείνη συμμετείχε στο θίασο της κυρίας Κατερίνας, υποδύεται τη μαθήτρια σε επαρχιακό σχολείο ερωτευμένη με τον ζεν πρεμιέ Λάμπρο Κωνσταντάρα. Συγχρόνως όμως έχει εμπνεύσει ερωτικό πόθο στον καθηγητή της, Ντίνο Ηλιόπουλο.
Ο καθηγητής παίρνει μετάθεση, όμως θα ξαναγυρίσει σαν «καθηγήτρια»- η πρώτη τραβεστί της ελληνικής οθόνης, για να παίξει την «Τούτσι», σχεδόν τέσσερις δεκαετίες πριν από τον Ντάστιν Χόφμαν, την διάσημη χολιγουντιανή παραλλαγή. Όπως βλέπετε δεν «κλέβουν» νόνο οι Έλληνες (θυμηθείτε το θλιβερό Κυνόδοντα) αλλά και οι ξένοι.
Το «Διαγωγή Μηδέν» γέμισε το Ρεξ και τα εισιτήρια ήταν καλά για την εποχή. Στην πρώτη προβολή περί τα 100 χιλιάδες εισιτήρια. Να θυμίσουμε ότι τότε, μια μυθική ταινία Ο Μεθύστακας είχε φτάσει τα 305.000 εισιτήρια στην πρώτη προβολή, ρεκόρ που παρέμεινε μέχρι τα μέσα του ’60 που ήρθαν τα μιούζικαλ του Φίνου.

Καθαρά Δευτέρα του 1956: «Το Κορίτσι με τα μαύρα» του Μιχάλη Κακογιάννη. Μια μυθική Λαμπέτη, σύγχρονη ηρωίδα αρχαίας τραγωδίας, μέσα στο εκτυφλωτικό καλοκαιρινό φως της Ύδρας, πλάι στο Δημήτρη Χορν. Γύρω στα 100.000 εισιτήρια, ενώ η «Στέλλα» της Μελίνας (που προβλήθηκε τον Οκτώβριο του ’55) έφτασε τα 140.000.

Καθαρά Δευτέρα του 1958: η Τρίτη πρεμιέρα της μεγάλης ηθοποιού με το «Τελευταίο Ψέμα». Υποδύεται την όμορφη κόρη ξεπεσμένης οικογένειας που αγωνίζεται να κρατήσει την αξιοπρέπειά της στο αλησμόνητο αστικό δράμα. Το αριστούργημα του Κακογιάννη, της Φίνος Φιλμ και του ελληνικού κινηματογράφου γενικότερα που έγινε ύμνος για τη Λαμπέτη από τη βρετανική κριτική. «Από την εποχή της Γκάρμπο ο φακός δεν ερωτεύτηκε έτσι πρωταγωνίστρια…».

Να θυμίσουμε και άλλες ελληνικές ταινίες: «Αμάρτησα για το παιδί μου» αρχέτυπο του ελληνικού μελό με την Ελένη Χατζηαργύρη, της Σπέντζος Φιλμ το Μάρτιο του 1950…130.000 εισιτήρια. «Η ωραία των Αθηνών» (1954) της Φίνος Φιλμ και του Δημήτρη Τσιφόρου, με Βασιλειάδου, Αυλωνίτη, Φωτόπουλο, Σταυρίδη. Τον θρυλικό «Δράκο» του Κούνδουρου με τον Ντίνο Ηλιόπουλο και τη Ρίτα Παπαγεωργίου. Αργότερα, στα χρόνια του ’60 εποχές δόξας της εγχώριας παραγωγής, η Τζένη Καρέζη και η Φίνος Φιλμ κυριαρχούν με ταινίες όπως «Κοντσέρτο για πολυβόλα» και «Αγάπη και αίμα» με 427.698 και 390.000 εισιτήρια αντίστοιχα.

Οι ξένες ταινίες
Η μικρή έρευνα για τις ξένες ταινίες αρχίζει τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια γύρω στα 1947, εποχή που κόβονταν τα περισσότερα εισιτήρια στα σινεμά της Αθήνας, τόσο χειμερινά όσο και θερινά. Συγκεκριμένα το 1947-48 κόπηκαν στις χειμερινές αίθουσες 6.250.000 εισιτήρια. Το ίδιο ισχύει για τη θερινή περίοδο, σε μια εποχή που το σινεμά ήταν η κατ’ εξοχήν λαϊκή διασκέδαση.
Το «Αίμα και άμμος» με τον Ταύρον Πάουερ ταυρομάχο, ανάμεσα σε δύο μοιραίες γυναίκες του Χόλιγουνβτ, τη Ρίτα Χέιγουορθ και τη Λίντα Ντάρνελλ, κατέρριψε το ρεκόρ της Καθαράς Δευτέρας του 1947. Οκτώ χιλιάδες εισιτήρια στο Ρεξ, 5.000 στο Αττικόν και 3.600 στο Πάνθεον. Γύρω στα 17.000 εισιτήρια μόνο στην πρεμιέρα! Σε μια εβδομάδα, η αξέχαστη δημιουργία του Ρούμπεν Μαμούλιαν είχε σκαρφαλώσει στα 100.000. Να σημειώσουμε ότι την πρώτη εβδομάδα προβολής του «Αίμα και άμμος» το Ρεξ κατέρριψε το ρεκόρ στα σινεμά της πρωτεύουσας με 50.000 εισιτήρια. Δηλαδή γύρω στις 7.000 εισιτήρια την ημέρα. Όσο για τον Τσάρλι Τσάπλιν, ο «Μεγάλος Δικτάτωρ» που βγήκε την ίδια μέρα με το «Αίμα και άμμος» σε τρία επίσης μεγάλα σινεμά του κέντρου της Αθήνας, το Παλλάς, τον Ορφέα και το Τιτάνια, γνώρισε ανάλογη επιτυχία. Σε μια εβδομάδα έκοψε 95.000 εισιτήρια. Νέο ρεκόρ δύο χρόνια αργότερα, αρχές του Μαρτίου του ’49 η Σιμόν Σινιορέ ως «Κορίτσι του δρόμου»στον Ορφέα μόνο έκοψε σε μια εβδομάδα 39161 εισιτήρια.

Διάσημες ταινίες τις επόμενες δεκαετίες στην παράδοση της Καθαράς Δευτέρας με ρεκόρ εισιτηρίων ήταν:

«Κβο βάντις»(1954): βιβλικό υπερθέαμα της MGM με το Ρόμπερτ Τέιλορ και την Ντέμπορα Κερ. Η ταινία ήταν παραγωγής 1951 αλλά έφτασε στην Αθήνα αργότερα, το Μάρτιο του ’54.

«Πριγκίπισσα Σισσυ» (1957); Λαμπερή πρεμιέρα της Ρόμυ Σνάιντερ, της μαμάς Μάγδα Σνάιντερ και το Καρλχάιντς Μπεμ στο Παλλάς.

«Πόλεμος και ειρήνη» (1957): η Όντρεϊ Χέμπορν θριαμβεύει στο τετράωρο έπος του Τολστόι ως αξέχαστη Νατάσα, ανάμεσα στον Μελ Φερέρ και τον Χένρυ Φόντα.

«Ζαβολιάρηδες» (1959): έφτασαν στην πρεμιέρα (στο Ελληνίς της Πατησίων) ο Γάλλος σκηνοθέτης Μαρσέλ Καρνέ και η νεαρή Πασκάλ Περί και αποθεώθηκαν από το κοινό.

«Ζιζί» (1959): το μεγάλο μιούζικαλ του Βινσέντε Μινέλλι με τα 9 βραβεία Όσκαρ και τη γοητεία της Λέσλι Καρόν και του Λουί Ζουρντάν. Στο Παλλάς σημειώθηκαν λιποθυμίες.

«Νικήτες» (1963): η παραγωγή του Καρλ Φόρμαν σε μεγάλη πρεμιέρα στην Αθήνα, παρουσία της Μελίνας Μερκούρη και του Τζωρτζ Πέππαρντ.

«Ραντεβού στο Παρίσι» (1964): το κοινό σε ατέλειωτες ουρές στο Παλλάς για να απολαύσει το ζευγάρι Όντρει Χέμπορν-Κάρι Γκράντ.

«Το κλουβί με τις τρελές» (1980): Ούγκο Τονιάτσι και Μισέλ Σερό στην τρελή κωμωδία του Εντουάρ Μολιναρό.

Λίγο πριν το τέλος…Σε λίγο άλλαξαν όλα και η κινηματογραφική Καθαρά Δευτέρα έγινε μακρινή ανάμνηση…

Ωραία! Πετάξαν γιαούρτι στον Βενιζέλο ακόμα και εν μέσω συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ. Λίγες μέρες πριν είχαν πετάξει νερά, γιαούρτια, καρέκλες στον Γιώργο Νταλάρα. Προ καιρού προπηλάκισαν άλλους πολιτικούς και εν όψει της Εθνικής Γιορτής της 25ης Μαρτίου, οι "επίσημοι" σκέφτονται να μην εμφανιστούν για να μη γίνουν "θύματα" νέων προπηλακισμών.
Η απορία μου, χωρίς πολλά λόγια και βαρύγδουπες αναλύσεις, είναι: Μέχρι ποίου σημείου θα φτάσει αυτή η ατιμώρητη βία; Διότι, εντάξει, υπάρχει παράπονο και αγανάκτηση και ορισμένοι εκφράζονται με αυτές τις πράξεις. Ποιός όμως θα ορίσει πότε αυτές οι πράξεις αρχίζουν να γίνονται αξιόποινες; Διότι υπάρχουν κάποιοι νόμοι που τις χαρακτηρίζουν αξιόποινες, ως βιαιοπραγίες. Δεν μοιάζουν να εκφράζουν κάποια πολιτική. Αν μένουν ατιμώρητες αυτές οι βιαιοπραγίες, μέχρι πού θα φτάσουν; Το έχει σκεφτεί κανείς; Πριν καιρό χάσαμε τρεις ανθρώπους στη Marfin. Ξεχάστηκε. Κανείς υπεύθυνος. Αύριο τι; Ποιος ορίζει που τελειώνει ο συμβολισμός και αρχίζει ο πόνος;

Ά. Πολ.

Δεν διαφωνώ ότι υπάρχει αυξημένη δυσαρέσκεια στον κόσμο γύρω μου. Ανήκω κι εγώ στους πληγέντες από τα μέτρα που λαμβάνονται.
Διαφωνώ όμως με τον τρόπο που ορισμένοι βλέπουν τις εξεγέρσεις του κόσμου και μιλούν για Επανάσταση. Για μια αλλαγή δηλαδή του πολιτικού κατεστημένου. "Να φύγουν αυτοί και βλέπουμε", ακούω να λένε. "Ουστ και έξω από δω", γράφεται στο Φέισμπουκ. Έχουν περάσει πολλά χρόνια από την εποχή που σπούδαζα πολιτική επιστήμη και κοινωνιολογία, αλλά από όσα θυμάμαι δεν αρκεί μόνον Δυσαρέσκεια και Καταπίεση για να εξεγερθεί ένα μεγάλο τμήμα του λαού και να γίνει Επανάσταση. Πρέπει να υπάρχει και κάποιος ιδεολογικός στόχος μαζί με κάποιον εμπνευσμένο ηγέτη που θα κατευθύνει τους απογοητευμένους και δυσαρεστημένους, ώστε να μη καταλήξουν σε άναρχες καταστροφές και πλιάτσικο και πιθανόν σε διαμάχες μεταξύ του ίδιου του λαού που θέλει την αλλαγή, την επανάσταση. Με λίγα λόγια (για να μην παραδίδω μαθήματα), ομάδες πίεσης που κυκλώνουν ένα Κοινοβούλιο και καταλήγουν να ρημάζουν άναρχα τα γύρω καταστήματα και τα ξενοδοχεία και να χτυπιούνται μεταξύ τους, χωρίς άλλο σκοπό και στόχο, ΔΕΝ είναι επανάσταση και μπορεί να καταλήξουν σε εμφύλιο (μακριά από μας) πόλεμο.
Στα χαρακτηριστικά ενός προεπαναστατικού περιβάλλοντος, υπάγεται επίσης, και η ανικανότητα μιας κυβέρνησης να επιβάλλει την τάξη. Ως εδώ καλά, αλλά άν μια ανίκανη να επιβάλλει την τάξη κυβέρνηση (με την αστυνομία της, φυσικά), καλέσει το στρατό για βοήθεια και αναγκαστεί να γίνει πιό αυταρχική (διότι ως πότε θα επιτρέπει να καταστρέφονται περιουσίες;), τότε τι θα πούμε; Ότι μια κοινοβουλευτική διακυβέρνηση εξελίχθηκε σε κοινοβουλευτική δικτατορία;
Τα θέματα είναι πολύ λεπτά και απαιτούνται ψυχραιμία, μελέτη της ιστορίας προς αποφυγή λαθών του παρελθόντος, αυτογνωσία και στόχοι.

Φυσικά και εμπνευσμένοι ηγέτες στην πλατεία Συντάγματος, για να το πω ακόμα πιό απλά.
Θεωρείται πολύ ρηχή και επικίνδυνη η... άποψη "ουστ, έξω από δω" που διαβάζω στο Φέισμπουκ. Όλοι έχουμε καταλάβει ότι με αυτούς δεν πάει άλλο, αλλά τους εκλέξαμε. Δεν μας έκατσαν μόνοι τους στο σβέρκο ένα ωραίο πρωί, όπως η επταετία του Παπαδόπουλου. Με εκλογές τους φέραμε, με εκλογές θα φύγουν. Γιατί αν φύγουν νύχτα, πρέπει να έχουμε έτοιμους τους καινούργιους το πρωί. Βλέπετε εσείς κανέναν; Πείτε μου για να μη γράφω θεωρητικολογίες...

Α. Πολ.

Ένας πρώην πολιτικός συλλαμβάνεται, γιατί οδηγώντας το μερτσεντέ του, περνάει με κόκκινο διακινδυνεύοντας όχι μόνον τις ζωές των διερχομένων, αλλά και εκείνες των συνεπιβατών του και αφού δημιουργεί επεισόδιο με τους αστυνομικούς του ΔΙΑΣ, βγαίνει μετά στην τηλεόραση και κάνει την ακόλουθη δήλωση κατά του υπουργού, που συνεχάρη τους αστυνομικούς επειδή έκαναν το αυτονόητο (τη δουλειά τους, δηλαδή):
«Αλήθεια, Χρήστο Παπουτσή, τους συνεχάρης γιατί μπροστά στο 15χρονο παιδί μου, που το ξέρεις καλά, άρπαζαν από το μανίκι τον πατέρα του να τον πετάξουν έξω από το αυτοκίνητο; Τους συνεχάρης, Χρηστάκη Παπουτσή, γιατί περικυκλώθηκε αυτό το αυτοκίνητο από 30 αστυνομικούς ειδικών δυνάμεων με ειδικό σήμα; Τους συνεχάρης, Χρήστο Παπουτσή, γιατί εξύβριζαν και ασχημονούσαν μπροστά σε έναν πολίτη που λέγεται Κίμων Κουλούρης; Αλλά άκουσε να εξηγηθούμε, Χρήστο Παπουτσή. Αποδεικνύεσαι αγνώμων γιατί έλεγες πολλές φορές ότι “στον Κουλούρη οφείλω την εξέλιξή μου που με γνώρισε στον Ανδρέα Παπανδρέου”. Κι έχεις μίσος μαζί μου. Έχεις το μίσος του κομπλεξικού. Κι έχεις το μίσος του ανθρώπου που παρά την επιμονή σου και τις πιέσεις σου, δεν δέχθηκα να συμπορευτώ με την επιλογή σου στο να βγάλεις τον Γιωργάκη Παπανδρέου».
Τελειώνοντας τη μελέτη -όχι ανάγνωση- της δήλωσης, ακόμα δεν ξέρω εάν πρέπει να συγχαρώ το κανάλι, για το ξεμπρόστιασμα του συλληφθέντος πρώην υπουργού και του υπουργού που δεν τον κάλυψε.
Δεν ξέρω εάν πρέπει να το συγχαρώ, γιατί είναι το ίδιο κανάλι που χρόνια τώρα προέβαλε τον πρώην υπουργό του ΠΑΣΟΚ, όπως προέβαλε και τον άλλο πρώην υπουργό - πιστολέρο της ΝΔ και ουσιαστικά τους διαφήμιζε στο λαό να τους ξανα και ξανά και ξαναψηφίζει.
Διότι δεν φταίει ο πρώην, που μιλάει έτσι μπροστά στο φακό, κατά του θεσμού. Φταίει το κανάλι που προβάλλει τις προσβλητικές δηλώσεις κατά του θεσμού του υπουργού και τις μετασχηματίζει έτσι σε προσωπικές αντιδικίες, χάριν του κουτσομπολιού που θα δημιουργηθεί από την τηλεθέαση.
Το κανάλι αν ήθελε να αναδείξει κάτι, θα έπρεπε να προβάλλει μόνο τα συγχαρητήρια που έδωσε ο υπουργός προς τους αστυνομικούς (που έκαναν τη δουλειά τους στο κάτω-κάτω) και να μην ενθαρρύνει τον τσαμπουκά, ώστε να επαναληφθεί κάποτε στο μέλλον.
Και φυσικά, φταίμε όλοι εμείς που ψηφίζαμε τους τσαμπουκάδες και τους πιστολέρο της ελληνικής πολιτικο-θεατρικής σκηνής.
Και μην μας πει το κανάλι, ότι τους ξεμπρόστιασε για να μας ανοίξει τα μάτια!
Άργησε. Έπρεπε να το είχε κάνει πριν η χώρα πιάσει πάτο, και δεν μπορώ να το συγχαρώ για την πρωτοβουλία προβολής του κυρίου πρώην.

Α. Πολ.